به گزارش خبرنگار مهر، حساسیت بررسی توافق هسته ای ایران در کنگره آمریکا به اوج خود رسیده و هر روز خبرهایی در مورد پیوستن یک و یا تعدادی از قانونگذاران آمریکایی به صف موافقان و یا مخالفان این توافق منتشر می شود.
در این میان کاخ سفید و جمهوریخواهان هر یک تفسیر خود را از موافقت و یا مخالفت با توافق هسته ای ایران دارند از همین رو برای اطلاع بهتر و دقیق تر از کشمکش های میان کاخ سفید و کنگره با «رابرت آینهورن» به گفتگو نشستیم.
آینهورن معاون سابق وزارت خارجه آمریکا است که مدتی نیز به عنوان یکی از اعضای کلیدی تیم مذاکره کننده آمریکا در گفتگوهای ۱+۵ با ایران حضور داشت. آینهورن هم اکنون از اعضای مطرح اندیشکده بروکینگز است که از مهمترین مراکز سیاست گذاری ایالات متحده محسوب می شود. متن این گفتگو به شرح زیر است:
*در روزهای اخیر شاهد افزایش حساسیت ها در مورد توافق هسته ای ایران در کنگره آمریکا هستیم. با توجه به اینکه موافقان و مخالفان برجام هر یک برای خود توجیهاتی دارند شما این روند را چطور ارزیابی می کنید؟
در حالیکه در حال نزدیک شدن به زمان رای گیری کنگره آمریکا در مورد توافق هسته ای ایران و ۱+۵ هستیم بحث ها در مورد اینکه تبعات رد این توافق چگونه خواهد بود نیز نفس گیر شده اند. کاخ سفید می گوید در صورتیکه این توافق در کنگره رد شود رژیم تحریم هایی که به رهبری آمریکا علیه ایران شکل گرفته بود از هم می پاشد، آمریکا به عنوان یک بازنده منزوی می شود، ایران به سرعت توانائی های هسته ای خود را گسترش می دهد، و احتمال مواجهه نظامی نیز افزایش می یابد. در عوض مخالفان این توافق سناریوی متفاوتی را ترسیم کرده و می گویند: آمریکا اتحاد قوی تری را برای اعمال تحریم علیه ایران تشکیل می دهد، اعضای ائتلاف بین المللی تحریم های ایران با امید بیشتری در کنار هم می مانند تا ایران به میز مذاکره بازگردد و همچنین مانع از این می شوند که شرکت های غربی به دلیل ارتباط با ایران از سوی آمریکا تحریم شوند، از درگیری نظامی جلوگیری کرده، ایران به دلیل مشکلات ایجاد شده برنامه هسته ای خود را متوقف کرده و خیلی زود مذاکره با این کشور از سر گرفته می شوند.
*شما مواضع موافقان و مخالفان برجام را تشریح کردید اما نظر کدامیک از این دو گروه به حقیقت موجود نزدیک تر است؟
ما می توانیم در مورد تبعات رد توافق در کنگره پیش بینی داشته باشیم. اما شواهد موجود اینطور می گویند که بازده رد توافق در کنگره و تبعات آن بسیار نزدیکتر به پیش بینی هایی است که توسط کاخ سفید انجام و بیان شده اند.
مشکل فقط چین نیست بلکه کشورهای هند، ژاپن و کره جنوبی نیز وضعیت مشابهی دارند و از سال ۲۰۱۲ واردات نفت خود از ایران را کاهش داده اند تا بتوانند به خرید نفت از تهران ادامه بدهند اما اگر اکنون کنگره آمریکا توافق ایران را رد کند و چین با آن مخالفت کند، این کشورها نیز همان راهی می روند که چین می رود بنابراین آمریکا شانسی برای مواجهه با این قدرت های منطقه ای که به نظر می رسد در این مورد با هم متحد باشند نخواهد داشت.اگر کنگره آمریکا قانونی را در رد توافق هسته ای ایران تصویب کند (قانون بازبینی توافق ایران) و حق وتوی اوباما را نیز در این مورد نادیده بگیرد آنگاه این قانون (قانون بازبینی توافق ایران) راه اوباما را برای عمل به تعهدات آمریکا در خصوص برنامه اقدام مشترک که اساس توافق انجام شده در ماه گذشته بود خواهد بست. بر اساس برنامه اقدام مشترک، آمریکا به کشورهایی که پیشتر قبول کرده بودند بتوانند واردات نفت از ایران را در صورت کاهش مرتب میزان واردات خود ادامه دهند، اجازه داد تا این واردات را بدون کاهش ادامه بدهند اما اگر این توافق در کنگره رد شود این کشورها دیگر نمی توانند از ایران نفت وارد کنند و آنگاه اوباما از عمل به تعهدات خود باز می ماند.
علاوه بر این مورد در صورت رد توافق هسته ای ایران در کنگره آمریکا، آزادسازی پول های بلوکه شده ایران که بر اساس آنچه در نوامبر ۲۰۱۳ توافق شده بود (برنامه اقدام مشترک) و قرار بود بر اساس آن ماهیانه ۷۰۰ میلیون دلار از پول های ایران آزاد شود نیز ملغی می شود.
*شما به موضوع واردات نفت از ایران و کشورهایی که آمریکا به آنها اجاز داده بود تا به شرط کاهش حجم واردات همچنان از ایران نفت خریداری کنند اشاره کردید. اگر این توافق در کنگره رد شود واکنش این کشورها چگونه خواهد بود؟
کشور کلیدی در این رابطه چین خواهد بود. این کشور بزرگترین خریدار نفت ایران است که در حال حاضر میزان خرید نفت از ایران را کاهش چشمگیری داده است البته پکن این کار را برای کارساز بودن دیپلماسی انجام داده است. اگر چین متقاعد شود که آمریکا از یک راه حل موثر برای حل موضوع هسته ای ایران فاصله گرفته آنگاه ممکن است چینی ها از اعمال دوباره تحریم های آمریکا علیه ایران خودداری کرده و واردات نفت از ایران را بدون کاهش ادامه بدهند. اگر چین این کار را انجام بدهد آمریکا را در یک دو راهی قرار می دهد یکی آنکه تحریم های خود را صرفا بر روی کاغذ نگه دارد و یا آنکه تحریم ها را اعمال کرده و وارد تقابل با پکن شود.
و اگر آمریکا گزینه دوم یعنی تقابل بیشتر با چین را انتخاب کند آنگاه ممکن است پکن دست به اقداماتی دیگری همچون تاسیس بانک ها و شرکت های متعدد برای تسهیل امر واردات نفت از ایران بزند. این کار پکن موجب می شود که آمریکا درعمل برای تحریم شرکت های چینی ناتوان شده و صادرات نفت ایران به چین نیز افزایش بیابد.
اما مشکل فقط چین نیست بلکه کشورهای هند، ژاپن و کره جنوبی نیز وضعیت مشابهی دارند و از سال ۲۰۱۲ واردات نفت خود از ایران را کاهش داده اند تا بتوانند به خرید نفت از تهران ادامه بدهند اما اگر کنگره آمریکا توافق ایران را رد کند و چین با آن مخالفت کند، این کشورها نیز همان راهی را می روند که چین می رود بنابراین آمریکا شانسی برای مواجهه با این قدرت های منطقه ای که به نظر می رسد در این مورد با هم متحد باشند نخواهد داشت.
نکته دیگر اینکه هم اکنون اغلب کشورهای جهان توافق به عمل آمده را یک راه حل منطقی می دانند و اگر کنگره آمریکا بخواهد این توافق را رد کرده و به موجب آن علیه کشورهایی که به نوعی قدرت اقتصادی محسوب می شوند به دلیل ارتباط با ایران تحریم هایی را وضع کند این عمل به جایگاه آمریکا ضربه خواهد زد.
ممکن است آمریکا بخواهد تحریم های خود را در حوزه هایی به غیر از نفت علیه ایران ادامه بدهد. در این مورد ممکن است بانک ها و شرکت هایی بین المللی برای در امان ماندن از تحریم های امریکا از سیاست واشنگتن حمایت کنند اما وسوسه بازگشت به بازار ایران ممکن است در بسیاری از موارد موجب شود که این بانک ها و شرکت ها احتیاط را کنار بگذارند. در مقام پیش بینی توافق هسته ای ایران و لغو تحریم های این کشور تاجران در سراسر جهان با حمایت حکومت های خود مشتاق آن هستند که روابط تجاری با ایران دایر کرده و یا آنکه روابط تجاری خود با تهران را از سرگرفته و بر اساس قراردادهای جدید مبادلات خود را آغاز کنند که این موضوع موجب شکل گیری موقعیت های زیادی می شود. اما رد این توافق از سوی آمریکا و ادامه تحریم ایران از سوی واشنگتن موجب می شود که بسیاری از این کشورها در برقراری روابط تجاری با ایران مکث کنند. اما با این وجود می توان انتظار داشت که کشورهای دیگر به غیر از آمریکا شروع به آزمایش این موضوع کنند که تحریم های ایالات متحده تا چه حد با قدرت به اجرا گذاشته می شوند.
هم اکنون اغلب کشورهای جهان توافق به عمل آمده را یک راه حل منطقی می دانند و اگر کنگره آمریکا بخواهد این توافق را رد کرده و به موجب آن علیه کشورهایی که به نوعی قدرت اقتصادی محسوب می شوند به دلیل ارتباط با ایران تحریم هایی را وضع کند این عمل به جایگاه آمریکا ضربه خواهد زد.*شما به موضع کشورهای آسیایی در صورت رد توافق هسته ای ایران اشاره کردید. پیش بینی شما در مورد واکنش کشورهایی اروپایی به رد احتمالی برجام در کنگره آمریکا چیست؟
تا کنون آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران با حمایت قوی اتحادیه و کشورهای اروپایی روبروه بوده است اما در صورت رد توافق هسته ای ایران در کنگره ایالات متحده ممکن است دیگر اروپائی ها از تحریم های آمریکا تبعیت نکرده و افراد و شرکت هایی را که از تحریم هایی ایران فرار می کنند مجازات نکنند.
آمریکا برای آنکه بتواند خط تحریم های فعلی علیه ایران را به قوت خود نگه دارد نیازمند به راه انداختن کارزارهای مختلفی در سراسر جهان است، واشنگتن برای این کار شاید مجبور باشد که علیه نزدیکترین همپیمانان و شرکای تجاری خود تحریم هایی را اعمال کند. چنین کارزارهایی به طور فزاینده ای موجب تقابل کشورها با آمریکا شده و بی نتیجه بوده و اگر طرف های تحریم شده به نوعی با اقتصاد آمریکا در ارتباط باشند اعمال تحریم باعث شکست خود آمریکا خواهند شد.
*شما به نظام تحریم های فعلی و دشوار بودن حفظ آنها اشاره کردید. در شرایطی که مخالفان برجام در آمریکا می گویند با رد این توافق و افزایش فشار بر ایران می توان به توافق بهتری با تهران رسید شما تبعات شکست برجام در کنگره را چطور ارزیابی می کنید؟
نظام تحریم های فعلی به سرعت فرو نمی ریزند. اما به مرور زمان شاید در ظرف چند ماه و یا یک سال مطمئنا آنها از بین خواهند رفت. و آنگاه اگر بخواهیم این تحریم ها را همچنان حفظ کنیم چگونه باید پاسخ طرف هایی را که با برنامه اقدام مشترک قانع شده بودند را بدهیم؟ اگر این توافق را رد کنیم چگونه می توان ایران را وادار به توافق بهتر کرد؟ با توجه به آنکه در صورت شکست برجام در کنگره آمریکا به احتمال زیاد ایران فعالیت هسته ای خود را با سرعت بیشتری در پیش می گیرد، مجبور ساختن ایران به مذاکره مجدد و رسیدن به توافق بهتر تقریبا غیر ممکن خواهد بود.
باید به این نکته توجه داشت که در صورت شکست برجام در کنگره آمریکا کمپین بسیار بزرگی برای معرفی کردن آمریکا به عنوان عامل شکست توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ به راه می افتد. رای منفی کنگره به ایین توافق به معنای از بین رفتن امکان مذاکره برای مدتی طولانی خواهد بود زیرا از یک سو آمریکا به دنبال شدیدتر کردن تحریم رفته و از سوی دیگر ایران به دنبال افزایش توانائی های هسته ای خود می رود و طرفین، طرف مقابل را متهم به ناجوانمردی و نداشتن اراده مثبت می کند. در چنین شرایطی جو برای از سرگیری دیپلماسی به هیچ وجه مناسب نخواهد بود. در چنین شرایطی حرکت به سمت تقابل نظامی اجتناب ناپدیر خواهد بود.
مشخص نیست که دور جدید مذاکرات در چه شرایطی و در چه زمانی انجام می شوند اما امید برای به نتیجه رسیدن آن بسیار محدودتر از زمان حاضر خواهد بود. درصورت رد توافق از سوی کنگره آنگاه مخالفان برجام در داخل ایران صدای بلندتری برای مخالفت با آمریکا خواهند داشت و با سرعت گرفتن فعالیت هسته ای ایران مسلما توان هسته ای این کشور بسیار بیشتر از آنچه که هم اکنون است خواهد بود.
باید به مخالفان بگویم که توافق بهتر با ایران هم اکنون و یا در آینده توهم است. رسیدن به توافقی که محدودیت های بیشتری را علیه برنامه هسته ای ایران اعمال کرده و این کشور را در صورت تخطی از آن با تحریم های سنگین تری مواجه کند تقریبا بعید است. از همین رو اندیشه برای رسیدن به توافق بهتر از دید مخالفان برجام یک توهم است.
نظر شما